Wat ik wil zeggen, is vaak meer dan ik in feite zeg. Briljante invallen komen mij vaak pas achteraf weer helder voor de geest. Wat ik zeg, is vaak meer dan wat de ander hoort. Die kan afgeleid zijn, door beeld of geluid, of door eigen gedachten. Of hij zegt zelf iets, waardoor er in een dialoog twee mensen tegelijkertijd aan het woord zijn. De vraag is wie er dan nog luistert. Wat hij hoort is meer, dan waar hij naar luistert. Als mensen voortdurend zouden luisteren naar alles wat ze horen, werden ze horendol.
Waar hij naar luistert, is meer dan hij verstaat. Verstaanbaarheid heeft onder van alles en nog wat te lijden. Wat hij verstaat, is meer dan wat hij begrijpt. Logica en samenhang zijn niet altijd even helder. Tussenstand: hij hoort alles, hij luistert zich suf, hij verstaat elk woord, maar hij begrijpt er geen snars van… geen vrolijke constatering.
Wat hij begrijpt, is meer dan hij onthoudt. Soms is dat een geluk, maar niet altijd. Wat hij onthoudt, is meer dan wat hem aanzet tot actie. Dat laatste, daar ging het om, is kwantitatief vaak aanmerkelijk minder dan het begin, dan wat ik wilde zeggen. Een verdrietige opsomming van communicatieve faalkosten.
Herhalen, samenvatten, vragen stellen, begrijpelijk zijn, verstaanbaar zijn, de taal van de ander spreken zijn allemaal technische oplossingen om het verlies van kwaliteit hier te beperken. Er zit echter naast de technische kant ook een mentaliteitsaspect aan deze sippe opsomming. Wie in de bouw uitgaat van wat hij zelf wil zeggen, in plaats van wat de ander kan en/of wil accepteren, gaat de mist in. Wilt u verkopen wat u bouwt, of wilt u bouwen wat u kunt verkopen? Dan wilt u mogelijk ook zeggen wat de ander kan accepteren? Het is het overwegen waard.